دیسک چرخ

هر اتومبیلی بعد از حرکت کردن باید در زمان مناسبی توقف کند تا کنترل خودرو به طور کامل در اختیار راننده قرار بگیرد. از همین رو از زمانی که اتومبیل اختراع شد وجود ترمز در آن در نظر گرفته شده بود، اما ترمزها طی سالیان طولانی تغییراتی داشته‌‌اند که می‌توان گفت ترمزهای کنونی هیچ شباهتی به نوع اولیه خود ندارند. پیشرفت‌های حاصل شده در مهندسی کنترل و مکانیک باعث شده تا ترمزها به مراتب شرایط بهتری را نسبت به گذشته از نظر کنترلی در اختیار رانندگان قرار دهند. دیسک چرخ یا دیسک ترمز به یکی از اصلی‌ترین قطعات به کار رفته در سیستم تعلیق اتومبیل مبدل شده است. ب این مقاله از تهران مدرن همراه شوید.

نام دیگر این قطعه دیسک چرخ است و با توجه محل قرار گیری آن که ما بین چرخ‌ها و لنت ترمز است ظاهری دایره‌ای شکل دارد. این قطعه را از جنس آلومینیوم، فولاد، چدن یا آهن می‌سازند و لنت ترمز با ایجاد اصطکاک بر روی آن‌ها به کمتر شدن سرعت یا توقف کامل اتومبیل کمک می‌کنند. دیسک را توسط چند پیچ به قسمت مربوط به خود بسته‌اند که این کار به سادگی صورت گرفته است. همچنین از دیگر قطعات به کار رفته در این بخش می‌توان به کالیپر ترمز و سیلندر اصلی اشاره کرد.

درک عملکرد این بخش زیاد هم سخت نیست، هنگامی که پدال ترمز فشرده شود پدهای لنت با دیسک چرخ برخورد می‌کنند و این کار باعث ایجاد اصطکاک و کم شدن سرعت چرخش دیسک ترمز می‌شود. به این ترتیب با کاهش سرعت دیسک ترمز سرعت چرخ‌ها هم کم می‌شود تا در نهایت اتومبیل به توقف کامل برسد.

دیسک چرخ‌ها را به طور کلی در دو نوع می‌سازند که با توجه به نیاز و شرایط، خودروسازان یکی از آن‌ها را انتخاب می‌کنند و بر روی اتومبیل نصب می‌کنند.

۱. دیسک چرخ معمولی

سطح این دیسک ترمز صاف و صیقلی است به همین دلیل هم آن را دیسک چرخ معمولی می‌نامند. اغلب این دیسک‌ها را از فلز آهن می‌سازند که ظرفیت گرمایی بالایی هم ندارد. به همین دلیل هم در صورتی که یک اتومبیل از چنین دیسکی استفاده کند قابلیت مناسبی برای ترمزگیری ندارد. زمانی که اتومبیل در سطح شهر در حال حرکت است به دلیل استفاده زیاد از ترمز این دیسک‌ها خیلی زود داغ می‌شوند و کارایی آن‌ها پایین خواهد آمد و علائم خرابی دیسک ترمز در آن‌ها مشاهده خواهد شد. به همین دلیل توصیه می‌شود که از این دیسک‌ها در شرایط آب و هوایی گرم و شهری استفاده نشود.

۲. ترمز دیسکی خنک ‌شونده یا هوا خنک

خودروهایی که امروزه روانه بازار می‌شوند بیشتر از این نوع دیسک‌ها استفاده می‌کنند که دارای قابلیت‌های گرمایی بیشتری نسبت به نوع معمولی است. طراحی این نوع از دیسک‌ها به شکلی است که بعد از انجام فرآیند ترمز، گرمای ایجاد شده بر اثر اصطکاک از آن خارج می‌شود و به همین دلیل هم بر اثر کارکرد زیاد در سطح شهر داغ نمی‌شوند. برای دفع گرما در این دیسک‌ها مهندسان آن را به شکل یک صفحه توخالی طراحی کرده‌اند که به این شکل می‌توان کانال‌های خنک کننده را در این دیسک چرخ‌ها تعبیه کرد. این نوع طراحی سطح مقاومت قطعه را بالا می‌برد و مانع از شکستگی آن می‌شود همچنین نشانه های خرابی دیسک ترمز در این نوع دیسک به مراتب کمتر دیده می‌شود.

بر روی این نوع دیسک‌ها سوراخ‌هایی قرار داده شده است که توانایی خارج کردن حرارت از روی سطح دیسک را دارند. به این ترتیب اصطکاک و گازهایی که در هنگام برخورد لنت با سطح دیسک ایجاد می‌شود و می‌تواند بر روی عمل‌کرد دیسک چرخ تأثیر بگذارد از روی آن به بیرون می‌رود. تا اینجای کار سوراخ‌ها باعث به وجود آمدن مزیتی برای دیسک شده‌اند اما همین سوراخ‌ها می‌توانند سطح مقاومت دیسک را پایین بیاورند و در طولانی مدت باعث شکسته شدن دیسک شوند. هرچند که امروزه این نوع دیسک‌ها را با آلیاژهای بسیار محکم می‌سازند اما همچنان چنین امکانی وجود دارد.

بر روی این دیسک‌ها به جای ایجاد کردن سوراخ از ایجاد شیار استفاده می‌کنند. زمانی که لنت ترمز با صفحه دیسک برخورد می‌کند مقداری گاز و گرما را تولید می‌کند که توسط این شیارها از روی صفحه خارج می‌شود. این شیارها مانند یک کانال عمل می‌کنند و موجب می‌شوند که علائم خرابی دیسک چرخ در این قطعه دیده نشود و طول عمر آن به مراتب از نمونه‌های دیگر بالاتر باشد. سطح مقاومت این نوع دیسک‌ها بسیار بالا است به همین دلیل از آن ها در اتومبیل‌های مسابقه‌ای استفاده می‌کنند.

در این نوع از دیسک‌ها هم سوراخ در سطح قطعه دیده می‌شود و هم شیار به همین دلیل هم نام آن را دیسک مختلط گذاشته‌اند. با این‌که در این نوع دیسک شیار و سوراخ وجود دارد یک‌پارچگی قطعه حفظ شده و به خوبی می‌تواند حرارت و گازهای تولید شده از اصطکاک لنت و سطح دیسک ترمز را به بیرون انتقال دهد.

بیرون از صفحه دیسک به صورت موجی شکل است و دو طرف سطح آن دارای سوراخ است و در بین آن‌ها هم یک صفحه کوچک شیاردار وجود دارد. لازم به ذکر است دو طرفه دیسک فقط در مرکز به یکدیگر متصل هستند. این دیسک‌ها قابلیت‌های بسیار بالایی دارند و شرکت‌های بزرگ اقدام به تولید آن کرده‌اند.

دیسک‌ ترمز از آن دسته قطعاتی است که به مرور زمان ممکن است خراب شود، به همین دلیل بهتر است خرابی آن را تشخیص دهید و قطعه را تعویض کنید.

– در زمان ترمز گرفتن یک صدا یا لرزش غیر متعارف حس می‌شود.

– سطح دیسک‌ ترمز تغییر رنگ داده است.

– زمانی ترمز می‌گیرید اتومبیل مسافت زیادی را طی می‌کند تا متوقف شود و با لرزش هم همراه است.

– بر روی دیسک شیارهای کوچکی ایجاد شده است.

– در هنگام ترمز گرفتن فرمان و پدال می‌لرزد و صدای سوت کشیدن به گوش می‌رسد.

– فرآیند ترمزگیری به طور کامل صورت نمی‌گیرد و لنت ترمزها زود خورده می‌شوند.

– داغ شدن بیش از اندازه دیسک ترمز

– استفاده از لنت‌های ترمز بی‌کیفیت یا تعویض نکردن به موقع لنت ترمز موجب خرابی این قطعه می‌شود.

دیسک چرخ یکی از قطعاتی است که در کنترل اتومبیل نقش اساسی دارد. به همین دلیل هم استفاده از نوع مرغوب آن می‌تواند در بالا بردن سطح ایمنی خودرو نقش اساسی داشته باشد. به علاوه این، بهتر است که با علائم خرابی دیسک ترمز آشنا شوید تا سطح عملکرد سیستم تعلیق پایین نیاید.